Iris در لغت به معنای عنبیه است. آیریز یا آیریس در دوربین مداربسته شامل بخشی از دوربین مداربسته می‌باشد؛ که وظیفه‌اش کنترل میزان نور ورودی به سنسور تصویر است. Iris از طریق تنظیم تنگ و گشاد شدن دیافراگم لنز، میزان نور ورودی به دوربین را به شیوه‌ای استاندارد تنظیم می‌کند.
دوربین‌ها، مانند چشم انسان‌ها، دارای عنبیه (Iris) هستند که نوری که به تصویرگر می‌رسد را کنترل کرده و وضوح جزئیات تصویر را تحت تأثیر قرار می‌دهند. با این حال، دوربین‌ها انواع متعددی از آیریس دارند. در ادامه با 4 نوع آیریس معروف آشنا خواهیم شد.
- دقیق یا P Iris
- ثابت یا Fix Iris
- دستی یا Manual Iris
- خودکار یا Auto Iris
دوربین‌ها با تنظیم عرض باز شدن (آیریس) یا طول زمان باز بودن (شاتر) نور را تنظیم می‌کنند. بسیاری از افراد آیریس و شاتر را اشتباه می‌گیرند؛ اما هرکدام از آنها وظایف متفاوتی دارند.
آیریس دوربین با کمک یک موتور کوچک، مجموعه‌ای از اجزای فلزی نازک به نام تیغه‌ها را حرکت می‌دهد. Iris از تعداد مختلفی از تیغه‌ها استفاده می‌کند که به اندازه آنها بستگی دارد.
تأثیرات Iris بر نوردهی |P Iris/ Fix Iris/ Manual Iris/ Auto Iris|
آیریس تأثیر قابل توجهی بر کیفیت نوردهی تصویر دارد و در نتیجه به این موضوع می‌پردازد که یک دوربین چگونه با نور بیش از حد زیاد و کم برخورد می‌کند. اگر نور بیش از حد باشد، تصاویر وضوح لازم را نخواهند داشت و به رنگ سفید دیده می‌شوند و اگر نور خیلی کم باشد، تصاویر تاریک خواهند شد.
از آنجایی که سطوح نوری در طول زمان تغییر می‌کنند، دوربین باید قابلیت تنظیم میزان نوری که وارد می‌شود را داشته باشد تا با شرایط هر زمان هماهنگ شود. آیریس یکی از روش‌های انجام این کار است.
P_Iris چیست؟
P Iris نوعی Iris خودکار است که نقش تنظیم خودکار باز شدن لنز دوربین و همچنین کنترل دقیق تمام جنبه‌های کیفیت تصویر را بر عهده دارد. حرف P در P Iris از واژه precise به معنی “دقیق” گرفته شده است.
P Iris به جای محدود شدن به تمرکز بر روی سطوح نور به عنوان تنها عامل تعیین کننده اندازه دهانه لنز، در هماهنگی با نرم افزار تعبیه شده در دوربین کار می‌کند تا به طور خودکار اندازه دهانه لنز را تعیین و تنظیم کرده و بتواند بهترین و باکیفیت‌ترین تصاویر را تولید کند. P Iris از یک موتور پله‌ای پیشرفته برای تنظیم موقعیت لنز با دقت بسیار بالا استفاده می‌کند.
همچنین P Iris از دستکاری الکترونیکی پارامترهایی مانند “تقویت شدت سیگنال” و “زمان نوردهی” برای دستیابی به این سطح اضافی از بهینه‌سازی بهره می‌برد؛ در حالی که از کاهش کیفیت تصویر به دلیل پدیده‌های نوری مانند پراش که در شرایط مرزی رخ می‌دهد، جلوگیری می‌کند. در یک محیط بسیار روشن، دوربینی با لنز P برنامه‌ریزی شده است تا قبل از ایجاد اثرات پراش، انقباض دهانه لنز را متوقف کند. در حالی که خروجی یک لنز خودکار معمولی در این شرایط چیزی جز تصاویر تار نخواهد بود. از P Iris در مکان‌هایی که میزان نور به طور مداوم و به سرعت در حال تغییر است، استفاده کنید و دیگر نگران کیفیت تصاویر نباشید.
Fixed / Manual Iris
اگرچه آیریس خودکار رایج‌تر است؛ اما دو نوع لنز وجود دارد که توسط دوربین قابل کنترل نیستند:
- ثابت (Fix Iris)
- دستی (Manual Iris)
همان‌طور که از نام لنز ثابت پیداست، به هیچ وجه قابل تنظیم نیست. این لنز در کارخانه تنظیم شده است. Fix Iris برای فضاهای داخلی که میزان نور همواره در یک محدوده معین و تقریبا ثابت می‌باشد، مناسب است.
Manual Iris اجازه می‌دهد تا آیریس توسط چرخاندن دستی حلقه‌ای در لنز کنترل شود. در واقع با آیریز دستی شما قادر به تنظیم دستی مقدار نور ورودی به حسگر تصویر از طریق اهرم یا رینگی که بر روی لنز دوربین مداربسته قرار دارد، هستید. گرچه آیریس از حالت کاملاً باز تا حالت کاملاً بسته قابل کنترل است، تولیدکنندگان به‌طور کلی توصیه می‌کنند که لنزهای دستی آیریس را یا کاملاً باز یا بیشتر از 90٪ باز تنظیم کنید تا کارایی در نور کم حفظ شود. لنزهای دستی آیریس کمیاب هستند اما هنوز در برخی از کاربردهای تخصصی مانند خواندن پلاک خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرند.
Auto Iris چیست؟
آیریس اتوماتیک می‌تواند میزان نور ورودی به وسیله موتور را بر اساس تغییر نور در طول روز و به صورت خودکار تنظیم کند.
Auto Iris دو نوع متفاوت دارد:
- DC Iris که کنترلر موتور درون خود دوربین مداربسته قرار گرفته است.
- Video Iris که کنترلر بر روی خود لنز تعبیه شده است.
از آنجایی که این نوع Iris به صورت خودکار و هوشمند نور را تنظیم می‌کند؛ برای استفاده در فضاهای خارجی که تغییرات نور در آنجا زیاد است مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نوع آیریس به ندرت انتخابی است!
در اکثر دوربین‌های امروزی، نوع آیریس به صورت خودکار برای کاربر تعیین می‌شود؛ زیرا اکثر فرم‌های محبوب دوربین به‌طور معمول از لنزهای قابل تعویض استفاده نمی‌کنند. مدل‌هایی که از لنزهای متغیر فوکال دستی یا موتوری بهره می‌برند معمولاً از آیریس خودکار یا به ندرت، P Iris استفاده می‌کنند؛ در حالی که مدل‌های با فوکال ثابت بولت‌ها به طور کلی از آیریس ثابت استفاده می‌کنند.
واقعیت این است که دوربین‌های IP امروزی معمولاً سرعت شاتر را به صورت پویا و خودکار تنظیم می‌کنند و این امکان را فراهم می‌کنند که دوربین با نور خورشید بسیار قوی (شاتر سریع) تا تاریکی کامل (شاتر کند) برخورد کند.